Hoe stemmen?
Zorgen dat iedereen die wil stemmen, ook kan gaan stemmen.
Hoewel verkiezingen voor iedereen belangrijk zijn, is gaan stemmen niet altijd mogelijk. Sommige kiezers botsen op de toegankelijkheid van de stembureaus. Daarnaast heeft niet elke inwoner stemrecht of kan deze automatisch gaan stemmen.
Fysieke drempels wegwerken
Voor heel wat burgers zal de toegankelijkheid van de verkiezingen een grote rol spelen om al dan niet te gaan stemmen. Hoe bereikbaar is de stemlocatie? Is het gebouw toegankelijk? Kan ik ter plaatse ondersteuning krijgen? Voor minder mobiele burgers is dit essentieel om nog te kunnen gaan stemmen.
Inspiratie voor lokale overheden om deze drempels aan te pakken kan je vinden op deze pagina.
Met volmacht stemmen
Wanneer het voor kiezers onmogelijk is om te gaan stemmen kunnen ze in bepaalde omstandigheden een volmacht geven.
Met dit volmacht kan iemand anders deze stem uitbrengen. Een volmachtformulier en bijhorend attest zijn wel vereist.
Op verkiezingsdag brengt de volmachtkrijger deze documenten mee. De volmachtkrijger mag slechts maar 1 volmacht aanvaarden.
Het ronselen van volmachten is strafbaar.
Kiezers kunnen alleen een volmacht geven als ze zelf niet kunnen gaan stemmen om volgende redenen:
- Medische redenen, medisch attest vereist
- Beroeps- of dienstredenen in het buitenland, attest van de werkgever vereist
- Werken op verkiezingsdag, attest van de werkgever vereist
- Schipper, marktkramer of kermisreiziger, attest waaruit uitoefening van het beroep blijkt vereist
- Door rechterlijke maatregel in een toestand van vrijheidsbeneming, attest van de directie van de inrichting vereist
- Redenen in verband met geloofsovertuiging, attest van de religieuze overheid vereist
- Studieredenen, attest van de directie van de instelling vereist
- Tijdelijk in buitenland om andere redenen dan hier al vermeld, attest van de burgemeester of zijn gevolmachtigde
Twee documenten zijn er nodig om een volmacht te geven:
- Volmachtformulier A95
- Het attest dat de reden waarom de kiezer volmacht geeft bewijst
Wanneer de volmachtkrijger naar het stembureau gaat, brengt hij het ingevulde en getekende volmachtformulier, de eigen identiteitskaart, de eigen uitnodigingsbrief alsook die van de volmachtgever en het attest mee.
Alle info kan je hier vinden.
Financiële tussenkomst in reiskosten
De volgende kiezers hebben recht op een financiële tussenkomst in de reiskosten die ze maken om te gaan stemmen:
- kiezers die niet meer verblijven in de gemeente waar zij kunnen stemmen. Het gaat alleen om de kiezers die ingeschreven zijn in het bevolkingsregister van een andere gemeente dan die waar zij op de kiezerslijst staan
- loon- of weddetrekkenden die hun beroep uitoefenen in het buitenland of in een andere gemeente dan waar zij kunnen stemmen, en de leden van hun gezin die met hen samenwonen
- studenten die voor hun studies verblijven in een andere gemeente dan die waar zij kunnen stemmen
- personen die in behandeling zijn in een verpleeg- of gezondheidsinrichting, gelegen in een andere gemeente dan waar zij kunnen stemmen.
De kiezers die in het buitenland verblijven, hebben alleen recht op tussenkomst in de reisonkosten vanaf de Belgische grens tot:
- het station dat het dichtst gelegen is bij de gemeente waar ze moeten gaan stemmen,
- aan het stemlokaal wanneer zij een ander vervoermiddel dan de trein gebruiken.
Aanvraag financiële tussenkomst
Kiezers die de trein gebruiken, krijgen in het station van vertrek een gratis treinbiljet 2e klasse op vertoon van:
- de uitnodigingsbrief
- de identiteitskaart
- 1 van de volgende attesten:
- een attest van de werkgever waaruit blijkt dat de betrokkene door de werkgever wordt bezoldigd, als het gaat om een loon- of weddetrekkende
- een attest van de directie van de onderwijsinstelling, waarin bevestigd wordt dat het gaat om een student
- een attest van de verpleeg- of gezondheidsinrichting, waarin bevestigd wordt dat de betrokkene er voor behandeling verblijft.
Klik hier voor meer informatie.
Juridische en administratieve drempels | Bewindvoering en stemrecht
Sommige mensen zijn door de vrederechter onder een gerechtelijke beschermingsmaatregel of bewind geplaatst. Een bewindvoerder staat de beschermde persoon dan bij of vertegenwoordigt deze. De vrederechter werkt een bescherming op maat van de persoon uit. De rechter duidt de handelingen aan waarvoor de beschermde persoon onbekwaam wordt geacht om ze te stellen. Als de vrederechter het stemrecht niet mee in die beslissing opneemt, kan de betrokkene het stemrecht alsnog uitoefenen.
Wil een beschermde persoon gaan stemmen, dan kan je deze ondersteunen door samen contact op te nemen met de bewindvoerder en na te gaan of men kan gaan stemmen.
Gedetineerden en stemrecht
Wanneer de kiezer door een rechterlijke maatregel in de gevangenis verblijft, kan deze een andere kiezer met volmacht in zijn plaats laten stemmen als de ontzetting uit het kiesrecht geen deel uitmaakt van de veroordeling.
Nationaliteit en stemrecht
In je groep of werking nemen wellicht ook mensen met een niet-Belgische nationaliteit deel aan de activiteiten en overwegen ze ook om te gaan stemmen.
Alle niet-Belgen kunnen voor de gemeenteraadsverkiezingen van 13 oktober as. in aanmerking komen om te gaan stemmen als ze voldoen aan enkele voorwaarden.
EU-burgers moeten
- op 1 augustus 2024 in de bevolkingsregisters van de gemeente ingeschreven zijn
- op de dag van de verkiezingen 18 jaar zijn
- op de dag van de verkiezingen niet uitgesloten of geschorst zijn van het stemrecht
Willen deze mensen gaan stemmen dan moeten ze zich hiervoor registreren via de inschrijvingswebsite of via het formulier
Niet-Belgische burgers van buiten de Europese Unie moeten
- ten laatste op 31 juli 2024 een wettig verblijf in België kunnen aantonen gedurende een ononderbroken periode van minstens 5 jaar
- op 1 augustus 2024 in de bevolkingsregister of vreemdelingenregister van de gemeente ingeschreven zijn
- op de dag van de verkiezingen 18 jaar zijn
- op de dag van de verkiezingen niet uitgesloten of geschorst zijn van het stemrecht
Willen deze mensen gaan stemmen dan moeten ze zich hiervoor registreren via de inschrijvingswebsite of via het formulier
Na de inschrijving via de website of de registratie via het formulier gaan de gemeenten na of de niet-Belgische burgers voldoen aan de specifieke kiesvoorwaarden. Indien dit het geval is, krijgen ze een oproepingsbrief toegestuurd.
De erkenning als kiezer blijft geldig zolang de betrokkene blijft voldoen aan de kiesvoorwaarden. Ze blijft ook gelden zolang de kiezer zelf niet afziet van zijn hoedanigheid als kiezer, ongeacht de gemeente waar zijn verblijfplaats in België is gevestigd.
De registratie als kiezer is niet altijd even eenvoudig. Je kan je lokaal bestuur uitnodigen de toegang tot registratie te vereenvoudigen door duidelijke en toegankelijke informatie te verstrekken over het registratieproces. Ga hier zeker over in gesprek!
Referentie-adres en stemrecht
Wanneer een kiezer een referentieadres heeft op het OCMW is deze verplicht zich minstens éénmaal per trimester aan te bieden met o.a. als bedoeling de post op te halen. De oproepingsbrief voor de verkiezingen komt echter geen 3 maanden op voorhand toe. Daarom is het belangrijk dat de kiezer de afspraak maakt met de maatschappelijk werker van het OCMW om contact op te nemen zodra de oproepingsbrief is toegekomen.
Neem zeker contact op je met lokaal bestuur. Je kan hen informeren over je activiteiten rond de verkiezingen zodat ze mensen naar jullie werking kunnen doorsturen.
Geen oproepingsbrief gekregen of verloren
Kiezers die hun oproepingsbrief niet hebben ontvangen of niet meer in hun bezit hebben, kunnen op het gemeentesecretariaat een duplicaat afhalen tot 12 uur 's middags op de dag van de stemming.